کارفرما: سازمان حمل و نقل و ترافیک مشهد
هدف پروژه:
اصلاح خطوط اتوبوسرانی با توجه به تغییرات ایجاد شده در مدهای بالادست و الگوهای تقاضا
ایجاد یکپارچگی بین سیستم اتوبوسرانی معمولی با قطار شهری و اتوبوس تندرو
ایجاد یکپارچگی در عملکرد و بین اجزای سیستم اتوبوسرانی
شناسایی و طراحی خطوط فیدر و معمولی
خروجی های پروژه:
بیان ارتباط اسناد و مطالعات بالادست با موضوع این مطالعه
شناسایی وضع موجود سیستم اتوبوسرانی و بررسی مشکلات آن
ارائه روش و مدلی برای طراحی شبکه اتوبوسرانی مطابق با اهداف مطالعه
بررسی وضعیت عرضه و تقاضا در افقهای مختلف طراحی
ارائه گزینههای مختلف طراحی بهینه اتوبوسرانی شهر مشهد
ارزیابی کلیه گزینهها و انتخاب گزینه برتر
طراحی سایر اجزای مرتبط با خطوط اتوبوس (مکانیابی پایانه ها، تواتر، ناوگان اولیه)
تعیین تغییرات طرح نسبت به مصوبات و وضعیت موجود
ارائه روش اجرایی مناسب برای شبکه منتخب
تهیه کاربست اجتماعی به منظور پیاده سازی و تحقق نتایج اجرایی مطالعه
ارزیابی اقتصادی طرح و تحلیل سود به هزینه اجرای طرح
شرح پروژه:
- · امکان تعمیم این مطالعات با عنوان طراحی شبکه اتوبوسرانی با توجه به جامع بودن پارامترها و روش ارائه شده برای کلیه شهرها با توجه به نیاز و معیارهای تصمیم گیران آن شهر امکان پذیر است. ضمن اینکه نرم افزاری در همین راستا برای طراحی شبکه اتوبوس، زمان بندی و تحلیل ظرفیت خطوط اتوبوس طراحی شده است که کلیه جزئیات مورد نیاز برای مدیریت و بهره برداری را در اختیار کاربر قرار خواهد داد.
بهترین راهکار برای رفع معضل تراکم، گسترش حمل ونقل همگاني است. بدین منظور، لزوم ايجاد و توسعه سيستم‌هاي حملونقل همگاني با عملكرد بالا و متوسط (مانند مترو و BRT) در شهرهای بزرگ بيشتر شده که این مساله به وضوح در شهر مشهد نیز مشخص است. اين سيستمها داراي مشخصات عملكردي بالايي بوده و حجم زیادی از مسافر را جابجا می‌كنند. همچنین اين سيستمها مسافران را با سرعت و قابليت اطمينان بالا جابجا مي كنند که در نتیجه مطلوبيت سيستم حمل ونقل همگاني را بالا برده و سبب جلوگيري از رشد بي رويه استفاده از خودروي شخصي خواهد شد و این راه حلی است که اکثر شهرهای در حال توسعه بکار گرفتهاند تا مشکلات ناشی از سیستم حمل و نقل شهری مانند افزایش آلودگی، تاخیرات، تصادفات و مصرف سوخت را بهبود دهند.
مهمترین مساله‌ای که باید همزمان با توسعه سيستم‌هاي حمل ونقل همگاني با عملكرد بالا و متوسط، در نظر گرفته شود، بازبینی و اصلاح شبکه خطوط حمل و نقل همگانی است که مهمترین بخش آن، طراحی شبکه خطوط اتوبوسرانی است.
ایجاد خطوط حمل و نقل همگانی با عملکرد بالا و متوسط در یک شهر مانند خطوط مترو و BRT، الگوی سفرها را به طور کامل عوض خواهد کرد. لذا پس از احداث خطوط مترو و BRT بدون شک نیاز به تغییراتی اساسی در شبکه خطوط اتوبوسرانی است. در این راستا، مسیر برخی از خطوط یا مبدا – مقصد آنها باید اصلاح گردد و ممکن است تصمیم به حذف برخی از خطوط گرفته شود. همچنین بسیاری از خطوط پس از ایجاد خطوط مترو و BRT نقش فیدر را خواهند داشت و وظیفه آنها از جابه‌جایی به دسترسی تغییر خواهد کرد که شناسایی و طراحی این خطوط نیاز به توجه ویژه‌ای دارد. عدم طراحي مناسب فيدرها سبب ناكارايي و عدم مطلوبيت مناسب سيستم حمل ونقل همگاني مي گردد.
با در نظر گرفتن موارد فوق و با توجه به اینکه الگوی سفرها در شهر مشهد با احداث خطوط LRT و BRT، دچار تغییرات اساسی خواهد شد، بدون شک، بازنگری و اصلاح شبکه خطوط اتوبوسرانی در شهر مشهد، امری بسیار ضروری است. در این راستا می‌توان دو رویکرد را در پیش گرفت. رویکرد اول بازنگری و طراحی در سطح مسیر است. در این رویکرد، خطوطی که به نحوی به مسیرهای LRT و BRT مربوط می‌شوند، در نظر گرفته شده و عملیات بازنگری روی آنها انجام می‌گیرد. رویکرد دوم بازنگری و طراحی در سطح شبکه است. در این رویکرد، کل شبکه اتوبوسرانی به صورت مجدد طراحی می شود؛ این طراحی با در نظر گرفتن تغییرات جدید در شبکه (خطوط BRT و LRT) انجام شده و نقش خطوط فیدر را نیز در نظر می‌گیرد.
در این مطالعات پس از بررسی اسناد و مطالعات بالادست و تعیین امکانات، محدودیتها، افق و محدوده مطالعه اقدام به جمع آوری آمار و اطلاعات و نظرات به منظور شناسایی مسائل و مشکلات وضع موجود سیستم شده است، سپس بر اساس اهداف و محدودیتها مدل طراحی ارائه و پارامترهای آن مشخص و مقادیر آنها تعیین شدهاند. در مرحله بعد گزینههای مختلف طراحی بهمراه مشخصات و مزایا و معایبشان ارائه و با استفاده از روشی علمی ارزیابی شدهاند و در نهایت گزینه برتر معرفی شده است. برای گزینه برتر اقدام به طراحی کلیه جزئیات شده است و تغییرات طرح در هر مرحله نسبت به وضع موجود ارائه شده است. ضمن اینکه روش اجرای شبکه منتخب نیز بیان شده است. در مراحل پایانی این مطالعات کاربست اجتماعی به منظور پیاده سازی و تحقق نتایج اجرایی مطالعه بهمراه ارزیابی اقتصادی طرح ارائه شده است.
محصولات علمی حاصل از پروژه
” ارائه روشي کاربردي براي اصلاح خطوط اتوبوس پس از اجراي BRT؛ مطالعه موردي شهر مشهد” مجموعه مقالات دوازدهمین کنفرانس حملونقل و ترافیک تهران،1391